Verklevingen of Adhesies
Verklevingen zijn vaak stevige strengen of vliezen van (bind)weefsel. Door deze strengen kunnen darmen of organen aan elkaar vast gaan kleven. Na een operatie in de buik ontstaan bij acht van de tien patiënten adhesies. Deze verklevingen kunnen allerlei complicaties veroorzaken. Zo kunnen darmen afgeklemd worden en niet meer doorlopen. Hiervoor is dan vaak een spoedoperatie nodig om de darmen weer “uit de knoop” te halen. Verklevingen kunnen er ook voor zorgen dat de passage van de darmen niet optimaal verloopt of dat er buikpijn klachten ontstaan. Ook kan er bij vrouwen die zwanger willen worden een probleem van doorgankelijkheid van de eierstokken ontstaan waardoor het niet lukt om zwanger te worden.
Wie krijgt er verklevingen?
De kans op het krijgen van verklevingen is aanwezig na iedere buikoperatie. We weten dat na een “open” operatie de kans dat je verklevingen krijgt iets groter is dan na een kijkoperatie. Ook weten we dat als er een operatie plaatsvindt aan organen die achter in de buik liggen zoals de dikke darm of alvleesklier, de kans groter is dan bij bijvoorbeeld een operatie aan de dunne darm. Ook de duur van de operatie en eventuele contaminatie (ontstekingen) van de buik kunnen de kans op het ontstaan van verklevingen vergroten. Vermoedelijk speelt erfelijkheid ook een rol doch welke is nog niet duidelijk. Ook de samenstelling van je bacteriën in je darm lijkt een rol te spelen. Op dit moment wordt er met name door het Maastricht Universitair Medisch Centrum en het Radboud MC door Prof dr Nicole D Bouvy en Dr R. ten Broek veel onderzoek gedaan naar het ontstaan en voorkomen van verklevingen.
Hoe kun je vaststellen of je verklevingen hebt?
Tot 2016 was de enige manier om vast te stellen of je verklevingen had het doen van een (meestal) kijkoperatie of het maken van een (niet erg specifieke) dunne darm contrastfoto. Sinds 2016 hebben we hele goede resultaten met een nieuwe manier van beeldvorming. Een zogenaamde cine MRI scan, dit is een scan met magnetische golven en bewegende beelden, zodat we precies kunnen zien waar de darmen aan elkaar vastplakken terwijl de patiënt de buik hol en bol maakt. Deze scan kan in Nederland alleen in het MUMC en vanuit het Radboud MC gemaakt worden. Uit onderzoek is gebleken dat van de 100 mensen met verdenking op verklevingen bij ongeveer 2/3 ook daadwerkelijk verklevingen kunnen worden vastgesteld. Een derde van deze patienten kiest ervoor een operatie te doen en heeft daarna minder buikpijn. Een derde heeft minder buikpijn zonder dat er geopereerd wordt vermoedelijk omdat er nu een oorzaak gevonden is voor de buikpijn. En bij de groep waarbij niets gezien is, is ook een lichte verbetering omdat ze opgelucht zijn dat er niets ernstigs in de buik aanwezig is.
Hoe kun je verklevingen voorkomen?
Als je niet in de buik geopereerd bent is de kant dat je verklevingen ontwikkelt bijna nul. Vreemd materiaal, zoals gazen, poeder van handschoenen, matten of hechtingen kunnen verklevingen veroorzaken en moeten dus zoveel mogelijk worden voorkomen. Ook verontreiniging van de buikholte door ontstekingen pus, abcessen of spil van darminhoud-faeces kunnen verklevingen induceren. Bij grotere, langdurige operaties moet overwogen worden een barrière achter te laten in de buik die de kans op het ontwikkelen van verklevingen vermindert. Er bestaan bepaalde vloeistoffen zoals icodextrine (Adapt) die je kunt achterlaten en effectief zijn of bepaalde films (soort gelatine matjes) zoals Seprafilm die verklevingen kunnen tegengaan. Honderd procent kans op het tegengaan van verklevingen is er echter nooit.
Risico’s bij het losmaken-opereren van verklevingen
Mochten de verklevingen zo ernstig zijn dat de darmen niet meer doorlopen moet er een spoedoperatie volgen om de verklevingen los te maken. Dit is een operatie die zeker niet zonder risico’s is. Ik noem er enkele. Het losmaken van de verklevingen is een heel precies werkje en ondanks minuscuul werken kan het gebeuren dat door ernstige verklevingen het vlak tussen de verschillende organen in de buik zo onduidelijk is doordat de darmen als het ware aan elkaar geplakt zijn dat er per ongeluk een gaatje in de darm ontstaat. De kans dat zo’n gaatje ontstaat neemt toe met de duur van het losknippen van de verklevingen. Uiteraard zal de chirurg(e) dat gaatje meteen dichtmaken, maar soms is een stukje darm daardoor zo broos geworden dat er een stukje darm moet worden verwijderd. In het ergste geval moet er dan ook een stoma aangelegd worden. Gelukkig komt dit maar weinig voor.
Helaas kunnen we na het losmaken van verklevingen niet garanderen dat er niet nieuwe verklevingen ontstaan. We proberen dit uiteraard te voorkomen door verschillende strategieën. Zoals eerder genoemd kunnen de Adept of Seprafilm achterlaten. Ook helpt het mogelijk om rondom de operatie antihistaminica en prednison te gebruiken. Deze medicijnen hebben helaas ook weer potentiele bijwerkingen.
