Met de e-nose weet binnen een paar minuten of je corona hebt’
• Als hoogleraar Innovatieve Chirurgische Technieken, chirurg bij het Maastricht UMC+ en hoofd innovatieve chirurgie heeft Nicole Bouvy een belangrijke missie: zo mín mogelijk snijden. Met dat doel voor ogen ontdekte ze in 2018 dat schildklierkanker geroken kan worden door een e-nose: “Ik haal regelmatig verdachte bultjes uit een schildklier zonder vooraf te weten of ze goed- of kwaadaardig zijn. Slechts 20% blijkt achteraf kwaadaardig. De overige 80% hadden we gewoon kunnen laten zitten. Zonde van al die onnodige operaties en mogelijke complicaties, dus ik ben op zoek gegaan naar een andere manier om schildklierkanker uit te sluiten.”
De e-nose wordt al jaren ingezet om allerlei ziektes te ruiken. Maar een onderzoek naar de ruikbaarheid van schildklierkanker bestond nog niet. “Na twee jaar onderzoeken hebben we onze neus zo goed opgevoed dat hij schildklierkanker met 92% zekerheid kan uitsluiten. De patiënt hoeft alleen maar een paar minuten in het apparaat te ademen. Van KWF hebben we nu een grote subsidie gekregen van € 630.000,- om de neus verder te valideren.”
Maar hét grote Eurekamoment kwam begin 2020, toen Nicole een verontrustend appje kreeg van haar PhD-student Hong Liu. “Zijn vrouw was begin januari naar hun geboorteplaats Wuhan gereisd om het Chinese Nieuwjaar te vieren. Kort daarna hoorde ik via hem voor het eerst over een agressief virus dat zich razendsnel verspreidde. Ik moest meteen aan onze e-nose denken. Zou die dat virus kunnen ruiken? Toen ik een paar weken later op skivakantie in Oostenrijk hoorde dat in een dorpje verderop een paar Engelsen besmet waren, dacht ik: en nu móet ik iets met dat plan.”
Om een e-nose aan te leren hoe je corona ruikt, moet je eerst 200 mensen in het apparaat laten blazen: liefst 100 mensen mét corona en 100 zonder, zodat het apparaat de verschillen kan analyseren. Maar hoe kom je in zo’n pril stadium aan zoveel coronapatiënten? En hoe voorkom je dat mensen besmette lucht inademen via het apparaat?
“Met de hygiënische dienst en microbiologen van het MUMC+ hebben we dit onderzoek heel zorgvuldig opgezet, wat voor een paar weken vertraging zorgde. Dankzij een grote test onder eigen personeel waren we in april zover dat de e-nose binnen een kwartier met 96% zekerheid corona kon uitsluiten. Dat resultaat is natuurlijk fantastisch! Zeker als je bedenkt dat de huidige testmethode met kweekstaafjes – die niet altijd diep genoeg naar binnen gaan – waarschijnlijk minder betrouwbaar is. Daarnaast is een test met de e-nose veel sneller en goedkoper.”
Kort na de wetenschappelijke publicatie van de testresultaten zette het ministerie van VWS alle lichten op groen om de e-nose op grote schaal in te zetten voor coronatesten. Maar de kleine fabrikant uit Zutphen kon zo’n grote order helaas niet aan. “Dat was een behoorlijke tegenvaller. In juni ben ik in contact gekomen met een Finse fabrikant die 10.000 apparaten per maand kan leveren. Bovendien geeft die Finse e-nose al na 30 seconden blazen de uitslag, waarmee de testcapaciteit per apparaat flink omhoog kan. We zijn nu druk bezig met het opvoeden en testen van het apparaat. Als de Finse neus net zo goed blijkt als de vorige, dan kan die zo snel mogelijk op grote schaal worden ingezet.”
(Eerder gepubliceerd in EurekaAnnoNu en de foto’s zijn van Marcel van Hoorn Fotografie | Brightlands Maastricht Health Campus)