(Lies)breuk of buikwandbreuk of hernia

Een liesbreuk is een veel voorkomend probleem. In de loop van hun leven ontwikkelt 1 op de 4 mannen een liesbreuk en 1 op de 100 vrouwen. Dit verschil wordt veroorzaakt doordat mannen van nature een zwakke plek hebben in de buikwand doordat daar de structuren naar de bal zak lopen. Ook speelt vermoedelijk een rol dat mannen doorgaans zwaarder lichamelijk werk doen. Door bijvoorbeeld zwaar tillen neemt de druk in de buik toe en neemt daarmee ook de kans toe op het ontwikkelen van een breuk. Andere risico factoren op het ontwikkelen van een breuk zijn hoesten, niezen, persen, overgewicht en roken.

Op de plaats van de navel liepen toen je nog in de buik vast zat aan de moederkoek de bloedvaten van je moeder naar jouw lichaam toe. Dit is daardoor ook een van nature zwakkere plek in de buikwand. Verder kunnen breuken optreden op plaatsen waardoor een operatie heeft plaatsgevonden (onder een oud litteken). Vooral als die wond geïnfecteerd is geweest of als je ten tijde van die operatie of nu overgewicht hebt of rookt is er grotere kans op het ontstaan van zo’n littekenbreuk. Over het algemeen ontstaat bij ongeveer 1 op de 10 mensen die geopereerd is in de buik binnen tien jaar na de operatie zo’n littekenbreuk.

(Lies)breuk of buikwandbreuk of hernia

Wat kun je eraan doen op een breuk in de buikwand te voorkomen?
Allereerst zorgen voor een optimaal gewicht. Je BMI moet tussen de 20-25 zijn en bereken je door je gewicht (in kg) te delen door je lengte in het kwadraat (meters). Indien je rookt, stop ermee. Zorg voor een goede stoelgang door bijvoorbeeld voldoende te bewegen, voldoende te drinken (minimaal 1.5 liter per dag) en vezels te eten (minimaal een stuk fruit en 200 gram groente per dag).
Probeer nooit te zwaar te tillen en zeker de eerste drie maanden na een buikoperatie niet te veel druk op de buik te zetten bijvoorbeeld door te zwaar te tillen of te persen.
Nogmaals, stop met roken. Door te roken maak je het bindweefsel slapper. De genezing is daardoor verstoord. Bovendien hoesten mensen die roken meer dan mensen die niet roken. Door dat hoesten verhoog je de druk op de buikwand en heb je een grotere kans op het ontwikkelen van een breuk.

Wat kan je chirurg eraan doen een buikwandbreuk te voorkomen?
De laatste jaren is er gebleken dat de chirurg ook een belangrijke rol kan spelen bij het voorkomen van littekenbreuken. Als de buikspieren na een operatie gehecht moeten worden kan dat het beste plaatsvinden met kleine stapjes en een langzaam oplosbare draad. Bij sommige patienten die bijvoorbeeld geopereerd worden voor een aneurysma (uitbochting van de grote buikslagader) is gebleken dat de kans op het ontwikkelen van een littekenbreuk veel groter is dan 10%, namelijk 40%. Dit heeft te maken met zwakker bindweefsel (dat ook de oorzaak is dat de lichaamsslagader is gaan uitbochten). Als je iemand bent met zwakker bindweefsel is het verstandig om preventief een versterkend matje (netje-mesh) achter te laten bij het sluiten van de buik. Dat maakt de kans op het ontwikkelen van een littekenbreuk na deze operatie aanzienlijk kleiner (rond 5%).

inguinal hernia breuk

Als je een (lies-litteken-of andere) breuk hebt moet je je dan laten opereren?
Met een breuk kun je 100 jaar worden. Het is alleen belangrijk dat er geen darmen of andere organen beklemd raken in de breukpoort (het gaatje in de buikspierwand). Als zo’n orgaan beklemd zit kan er geen bloed meer naar toe en zal het afsterven. In geval van een beklemde darm vallen daar dan letterlijk de gaten in en stroomt de ontlasting in de vrije buikholte waarvan je heel ziek kan worden en zelfs kan komen te overlijden. Je moet er dus voor zorgen dat dit niet gebeurt. Dit kan door het dragen van een breukband die de inhoud van de buik terug de buikholte ingedrukt houdt. Daarnaast kun je als je een bobbel bemerkt die pijnlijk is rustig gaan liggen en die bobbel voorzichtig terug te masseren. Breukpoorten die groter zijn dan 5 cm geven doorgaans minder kans op beklemming. Deze grotere breuken zien er natuurlijk wel minder fraai uit. Daarnaast moet je je realiseren dat je je rug recht houdt door gecombineerde inspanning van je rus en buikspieren. Met een breuk in je buikspieren valt de bijdragen van de buikspieren aan dit proces tegen en moeten je rugspieren dus meer arbeid gaan verrichten wat rugklachten tot gevolg kan hebben. Een breukband kan ook hier een uitkomst bieden.

Wanneer heeft een operatie zin en waar moet je op letten?
Vroeger werden littekenbreuken direct gesloten onder spanning met hechtingen. Dit doen we tegenwoordig niet meer omdat de kans dat een breuk dan terugkwam 30% was. Tegenwoordig worden breuken dus altijd hersteld met een matje (netje-mesh) en dan is de kans dat de breuk terugkomt als je verder gezond bent rond de 5%.
Als je vaak klachten hebt van beklemming van de breuk en een erg actief iemand bent, die geen ernstig overgewicht heeft en niet rookt kan een operatie de kwaliteit van jouw leven aangenamer maken. Als je BMI boven de 30 is en je suikerziekte hebt of rookt wegen de risico’s van de operatie meestal niet op tegen de voordelen. Je hebt dan namelijk een grote kans dat de breuk weer terugkomt (30%) of dat je problemen krijgt van wondgenezing of infectie van de mat.

Welke matten zijn er en welke zijn het beste?
De ideale mat is helaas nog niet uitgevonden. We werken hard aan het ontwikkelen van zo’n mat die moet voldoen aan een heleboel eisen in het MUMC (Maastricht Universitair Medisch Centrum) in samenwerking met o.a. de Technische Universiteit van Aken (zie wetenschappelijke publicaties).
Het is belangrijk dat het defect in de buikwand eerst gesloten wordt en daarna een mat ter versteviging wordt gelegd. Het liefste komt die mat daarbij niet in direct contact met de buikorganen maar wordt deze aan de voorkant van het buikvlies geplaatst. Als er een mat in contact met de darmen wordt geplaatst is het belangrijk dat deze mat zo glad mogelijk wordt neergelegd en dat deze mat een beschermende coating heeft om verklevingen met bijvoorbeeld de darmen te voorkomen.
Er bestaan oplosbare matten (biologische of synthetische) en niet-oplosbare matten. De studies met oplosbare matten laten tot nu toe teleurstellende resultaten zien wat betreft de kansen dat de breuk weer terugkomt. De biologisch afbreekbare matten zijn daarnaast vaak ook nog peperduur meestal gemaakt van varkenshuid. Ook de synthetische biologisch afbreekbare matten zijn doorgaans duurder dan de niet oplosbare matten.
De niet oplosbare matten kunnen gemaakt zijn van polypropyleen, polyester of PTFE (goretex). Deze matten hebben allemaal voor en nadelen en het hangt van de situatie bij iedere patiënt af welke vermoedelijk de beste is om te gebruiken.

netje-mesh liesbreuk

Conclusie
Preventie is het beste. Als je geopereerd moet worden vraag dan bewust naar hoe de chirurg de buik weer gaat sluiten. Het is gebleken dat de richtlijnen die daarvoor zijn opgesteld nog door niet iedere chirurg worden toegepast. Als je een breuk hebt, bedenk goed hoeveel last je ervan hebt en wat je nog allemaal wilt doen voor lichamelijke activiteiten. Als dat beperkt is, kom je meestal goed uit met een breukband. Wil je een operatie voor je breuk, realiseer je dan goed dat alle operaties risico’s hebben en dat speciaal bij het herstel van breuken de ideale mat nog niet is uitgevonden en 10% van de ‘gezonde mensen’ toch na de operatie last van die mat kan krijgen. Ben je iemand met verhoogd risico zoals overgewicht, roken of suikerziekte kan het risico op complicaties na een operatie voor een breuk oplopen tot 35%.